Cleveringa lezing: De oorlog in Gaza
Op vrijdag 29 november 2024 houdt professor dr. F.P.I.M (Frank) van Vree de jaarlijkse Cleveringa lezing in het Belfort in Sluis.
Inloop en ontvangst in het Belfort met koffie en thee vanaf 19.30 uur
Aanvang lezing: 20.00 uur
Na afloop van de lezing informeel samenzijn met een drankje en een hapje.
Professor dr. F.P.I.M. (Frank) van Vree houdt op vrijdag 29 november de Cleveringa-lezing 2024 in het Belfort in Sluis
In een door hem opgestelde synopsis schrijft hij:
“De oorlog in Gaza – onherstelbare breuk in de politiek van de herinnering van de Holocaust?
Na de massale terreuracties van Hamas tegen burgers in Israël is de regering van dat land een grootscheepse, nietsontziende militaire campagne begonnen in Gaza, met tienduizenden doden als gevolg. Daarnaast vonden wijdverbreide acties plaats door militairen en gewapende kolonisten in de bezette gebieden. Dit geweld heeft wereldwijd, ook in Israël zelf, geleid tot scherpe reacties, protesten en demonstraties, waarbij vooral Westerse regeringen een soort middenweg probeerden te bewandelen, door enerzijds kritiek te leveren maar anderzijds geen wezenlijke belemmeringen op te werpen.
In hun verdediging beroepen alle partijen zich op de herinnering aan de Holocaust. De verdedigers van het Israëlische geweld stellen 7 oktober soms zelfs op één lijn met de Holocaust, beschuldigen critici ervan antisemitisch te zijn en verdedigen het rücksichtlose optreden van Netanyahu als een legitiem recht op zelfverdediging. Hun tegenstanders wijzen daarentegen op de boodschap die decennialang is uitgedragen in Holocaust-herdenkingen, musea en educatie: ‘Nooit weer’ als een universele opgave voor de mensheid.
In deze lezing zal uitvoerig worden ingegaan op het ontstaan van de herinneringscultuur rond Holocaust, hoe deze politiek gestalte kreeg en met name sinds de jaren negentig wereldwijd werd uitgedragen, zoals ik heb beschreven in mijn onlangs verschenen boek Nederland en de herinnering aan de Jodenvervolging. Een verdere analyse laat zien dat deze herinneringscultuur altijd interne spanningen heeft gekend, spanningen zie rond de oorlog in Gaza tot een uitbarsting zijn gekomen. De vraag is hoe onherstelbaar die breuk is: heeft de Holocaust als basis van een universele en radicale politiek van mensenrechten afgedaan?”
Over de spreker
Frank Vree is emeritus hoogleraar Geschiedenis van oorlog, conflict en herinnering aan de Universiteit van Amsterdam. Van 25 november 2023 tot 25 november 2024 is hij Cleveringa hoogleraar aan de Universiteit Leiden. De titel van zijn oratie bij de aanvaarding van die leerstoel was ‘Het verleden als ritueel. Over de “les van de geschiedenis” voor het heden’, het thema was de spanning tussen wetenschap en herdenken.
Frank van Vree was tot 2021 directeur van het NIOD instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies (2016-2021). Daarvoor was hij decaan van de Faculteit der Geesteswetenschappen van de Universiteit van Amsterdam (2012-2016) en hoogleraar Mediastudies (2001-2016). Hij stond aan de wieg van de mediastudies en de opleiding journalistiek van de Amsterdamse Universiteit. Eerder bekleedde hij een leerstoel Mediageschiedenis aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam.
Achtergrondinformatie bij de Cleveringa lezing.
Iedereen die aan de Universiteit Leiden heeft gestudeerd zal bekend zijn met het fenomeen Cleveringa-lezing, maar in de regio Zeeuws-Vlaanderen vraagt het wellicht om enige toelichting.
Op 26 november 1940 hield professor Cleveringa, decaan van de Rechtenfaculteit, een toespraak uit protest tegen het ontslag van Joodse collega’s aan de Universiteit Leiden. Na zijn rede werd Cleveringa door de Duitse bezetter gevangen gezet in het huis van bewaring in Scheveningen – het Oranjehotel – waar hij tot de zomer van 1941 verbleef. In 1970 werd ter herinnering aan die toespraak van Cleveringa aan de Universiteit Leiden de Cleveringa-leerstoel, waarin begrippen als recht en vrijheid centraal staan, ingesteld. Ieder jaar wordt op 26 november de Cleveringa-Oratie gegeven door de persoon die dan voor een jaar de leerstoel gaat bekleden. Daarnaast worden eind november wereldwijd op plaatsen waar Leidse Alumni wonen Cleveringa-lezingen gegeven.
Dit jaar vindt de Cleveringa-lezing in Sluis plaats op vrijdag 29 november. De lezing is toegankelijk voor alle belangstellenden. Aan het bijwonen van de Cleveringa-lezing in het Belfort zijn geen kosten verbonden, maar met het oog op het beperkte aantal beschikbare plaatsen in het Belfort is het wel noodzakelijk je van te voren aan te melden via de webshop van de Stichting J.H. van Dale stichtingjhvandale.nl/webshop/
